دزفول- آرامگاه یعقوب لیث صفاری نخستین شهریار ایرانی که در روستای شاه‌آباد شهرستان دزفول قرار دارد، در سال‌های اخیر به دلیل بی‌توجهی‌از سوی متولیان در معرض نابودی و فراموشی قرار گرفته است.
به گزارش خبرنگار مهر، هشتم دی، سالروز ثبت ملی بنای تاریخی آرامگاه یعقوب لیث صفاری بود. انجمن دوستداران و پژوهشگران شهرستان دزفول متشکل از افرادی که با وجود برخورداری از سلایق و مشاغل متعدد همگی گردهم آمده یودند تا در کنار تمام فعالیت‌های انجام‌گرفته در هفته‌های اخیر از سوی این انجمن، در آشفته‌بازار بی‌توجهی‌ها به میراث چندین هزارساله این شهرستان، گام‌هایی را نیز در راستای مهر آفرینی به این آثار و یادآوری جایگاه آنها بردارند. چه گامی بهتر و با ارزش تر از اینکه برای اولین بار در سالروز ثبت ملی شدن آرامگاه یعقوب لیث صفاری به همراه عده‌ای از دوستداران فرهنگ و تاریخ شهرستان، مراسم گرامیداشتی را با حضور در کنار آرامگاه این نخستین شهریار ایرانی و احیاگر هویت ایرانی و زبان فارسی برگزار کنند.
مراسمی که گویا تقدیر بود تا در آن، تمام نامهربانی‌هایی که به این محوطه تاریخی در سال‌های اخیر شده بود را همه به چشم خود ببینند. سخت بود لحظاتی که با تصور شکوه و عظمت عمارت وارد بقعه شدیم و به‌یک‌باره تمام تصورات همانند دیواری بر سرمان فرو ریخت.
دیوارهای تخریب‌شده و خاک گرفته، زمینی که فرسوده بودن در آن موج می‌زد، پنجره‌هایی که گویا سال‌هاست همدمشان تارهای عنکبوت شده و مزاری که سنگ نداشت و آجرهای فرسوده و بعضاً تخریب‌شده‌اش دل هر آدمی را به درد می‌آورد. اینها اولین صحنه‌هایی بود که با حضور در فضای داخلی آرامگاه یعقوب لیث در مقابل چشم‌ها خودنمایی می‌کرد.
در این میان اما چوب‌های فرسوده و پر از متن‌های یادگاری و چند فولاد رنگ و رو رفته که به شکلی بسیار نامتوازن و غیر هنرمندانه به‌عنوان ضریح دور مزار را گرفته بودند بیش از هر چیزی دل‌ها را می‌زد و سقفی که آن‌چنان تخریب‌شده بود و گچ‌هایش کنده‌کاری داشت که گویا هیچ‌کس خوش نداشت به آن بالا نگاه کند. گویا تمام شکوه و عظمت این شهریار ایرانی را نامهربانی‌ها محاصره کرده بودند.
نمای داخلی آرامگاه آن‌چنان در حال و روز بدی به سر می‌برد که تمام آجرکاری‌های هنرمندانه دیوار و طاق‌نماهای بیرونی اثر را که با ظرافت خاصی چیده شده و خاص معماری‌های تاریخی این شهر آجری بودند را تحت شعاع قرار داده بود. گویا تلاقی زشتی‌ها و زیبایی‌ها یک جا در این اثر تاریخی جمع شده بود و مرگ تدریجی آرامگاه را همه به‌صورت ملموس حس می‌کردند.
آرامگاه این شهریار ایرانی در فاصله ۱۰ کیلومتری شهر دزفول در جاده دزفول- شوشتر در روستای اسلام‌آباد (شاه‌آباد) و در فاصله هزار متری از محوطه باستانی جندی‌شاپور قرارگرفته که زیر نظر اداره میراث فرهنگی شهرستان است.
مدیر انجمن دوستداران و پژوهشگران شهرستان دزفول در حاشیه برگزاری اولین مراسم گرامیداشت یعقوب لیث صفاری در گفتگو با خبرنگار مهر اظهار کرد:این بنا به شماره ۲۵۵۰ در ردیف آثار ملی ثبت‌شده است.
محمد آذرکیش با بیان اینکه بنا از یک چهارطاقی با گنبدی مخروطی و مضرس در دوره سلجوقی تشکیل‌شده است، افزود: ایوان بزرگ شمالی مربوط به دوره تیموری بوده که در دوره قاجاریه این ایوان بسته‌شده و ورودی اصلی بنا در آن تعبیه‌شده ضمن اینکه دو مناره نیم برجسته واقع در اطراف ایوان نیز مربوط به دوره قاجاریه است.گنبد اصلی بنا به‌صورت دو پوسته گسسته بوده و فرم گنبد الهام‌یافته از شکل تنه نخل است.
آرامگاه یعقوب لیث ظرفیتی فراموش‌شده
مدیر انجمن دوستداران و پژوهشگران دزفول با بیان اینکه آرامگاه یعقوب لیث صفاری یکی از ظرفیت‌های مهم دزفول است که سال‌هاست بدون رسیدگی رها شده است، تصریح کرد: به همین دلیل انجمن دز پارس، با توجه به اهمیت این اثر، روز هشتم دی‌ماه که سالروز به ثبت ملی رسیدن آن است را به‌عنوان روز یعقوب لیث نام‌گذاری کرده است که امیدوار هستیم با همراهی تمام دوستداران و کسانی دلشان برای این آب‌وخاک می‌تپد، هشت دی شروعی برای رسیدگی به مشکلات این بقعه تاریخی باشد.
آذر کیش گفت: برای اولین بار است که این گرامیداشت به‌عنوان روز یعقوب لیث با پیشنهاد انجمن دز پارس و با همکاری شهرداری دزفول، بخشداری چغامیش، شورای اسلامی و دهیاری روستای اسلام‌آباد و با همراهی اداره میراث شهرستان انجام‌شده است تا ضرورت توجهات به حفظ و احیای این اثر برای همه نمایان شود.
آرامگاه باید به مقصد گردشگری باشد
وی در ادامه با اشاره به خدمات ارزنده یعقوب لیث به ایران افزود: بنابراین آرامگاه این شخصیت بزرگ تاریخی می‌تواند همانند آرامگاه فردوسی به یکی از مقاصد مهم گردشگری کشور تبدیل شود تا با حضور در جنوب کشور موجب رونق گردشگری تمام استان خوزستان و به‌ویژه شمال این استان شود.
مدیر انجمن دوستداران و پژوهشگران شهرستان دزفول اظهار کرد: با توجه به نزدیکی آرامگاه یعقوب لیث به شهرهای دزفول، سیاه منصور، گتوند، شوشتر و شوش، رونق و توسعه این آرامگاه می‌تواند فرصت‌های اقتصادی، گردشگری و فرهنگی زیادی را در شمال خوزستان ایجاد کند ضمن اینکه اجرای طرح توسعه محوطه این بنا نیز می‌تواند نقش بسزایی در رونق گردشگری جنوب کشور داشته باشد.
وم بهسازی محوطه آرامگاه
آذر کیش وم بهسازی و بازسازی بنای اصلی و محوطه آرامگاه به‌منظور فراهم شدن زمینه حضور گردشگران داخلی و خارجی را خواستار شد و گفت: تعیین روز هشتم دی‌ماه روز ثبت ملی این اثر تاریخی به‌عنوان روز یعقوب لیث در تقویم ملی نیز از دیگر مواردی است که متولیان امر باید از این پس به آن توجه ویژه‌ای داشته باشند.
در میان جمعیت حاضر در مراسم، اما عده‌ای نیز بودند که غم چهره‌هایشان به خاطر تخریب و بی‌توجهی‌ها به این بنای تاریخی بیش از سایرین نمایان شده بود. این افراد، اهالی روستای اسلام‌آباد به همراه عده‌ای از اعضای دهیاری و شورای اسلامی این روستا بودند که با حضور در مراسم به بیان تمام محدودیت‌ها و مشکلات سد راهشان پیرامون بازسازی و توجه به این مکان تاریخی پرداختند. از درد دل‌های پیرمرد سالخورده‌ای که از ۱۵ سال تلاش برای حفظ این مکان تاریخی و بی‌توجهی‌های اداره میراث و سایر دستگاه‌ها نسبت به این مکان می‌گفت تا اعضای شورای اسلامی روستا که ادعا داشتند بیشتر از متولی این آرامگاه یعنی اداره میراث فرهنگی به این مکان توجه و رسیدگی کرده‌اند.
میراث فرهنگی هیچ‌گونه همکاری نمی‌کند
یک عضو شورای اسلامی روستای اسلام‌آباد در گفتگو با خبرنگار مهر اظهار کرد: در سال‌های اخیر بارها با اداره میراث فرهنگی دزفول جلسه برگزار کردیم و چندین نامه و دعوت‌نامه نیز برای آنها ارسال کردیم اما این اداره نه‌تنها برنامه‌ای به ما ارائه نداده بلکه اجازه ورودمان در بازسازی این آرامگاه را نیز نمی‌دهد.
عبدی کربلایی به بیان مشکلات بی‌شمار آرامگاه پرداخت و گفت: نبود نگهبان در این مکان، موجب بروز ناامنی‌های زیادی شده است و قسمت‌هایی از محوطه نیز به محل تجمع معتادان تبدیل‌شده است. سرویس‌های بهداشتی نیز در وضعیت نامناسبی قرار دارند به‌گونه‌ای که تقریباً تمام مواقع غیرقابل استفاده هستند.
وی ادامه می‌دهد: به دلیل بی‌توجهی‌های اداره میراث فرهنگی در ایام مختلف سال به‌ویژه نوروز، طبیعت این مکان به محل چرای دام‌ها تبدیل میشود و در ایام تابستان نیز تمام درختان موجود در محوطه آرامگاه یعقوب لیث با خشکی مواجه است درحالی‌که این درخت‌ها نیز با هزینه اهالی همین روستا کاشته شده و این زمین سهمیه آب دارد اما حتی اجازه آبیاری را نیز به ما نمی‌دهند و اقدام به قطع شبکه آب این مکان کرده‌اند.
میراث فرهنگی اجازه بازسازی بدهد
عضو شورای اسلامی روستای اسلام‌آباد با بیان اینکه برق و روشنایی محوطه آرامگاه نیز با هزینه مردم روستا تأمین‌شده است، گفت: در حال حاضر مسیر ورودی محوطه را برای حفظ حداقلی امنیت بسته‌ایم و راه برای ورود خودرو وجود دارد.
کربلایی وجود این آرامگاه را نشانه هویت و تاریخ این سرزمین تلقی و تصریح کرد: میراث فرهنگی اگر نمی‌تواند کاری انجام دهد حداقل مجوز امور را به دست ما بدهد تا ما با کمک اهالی روستای اسلام‌آباد بتوانیم با ذوق و دل‌بستگی مشکلات متعدد این آرامگاه را برطرف کنیم چرا که اداره میراث فرهنگی کوچک‌ترین اقدامی در راستای همکاری با ما نمی‌کند.
وی اضافه کرد: ما حتی حاضر هستیم فضای تخریب‌شده داخل گنبد را نیز با کمک اهالی روستا بازسازی کنیم فقط کافی است میراث پس از چندین سال ناملایمتی، همکاری خود را در ارائه مجوز به ما اعلام کند.
آمادگی بخشداری چغامیش
در این میان بخشدار چغامیش نیز در گفتگو با خبرنگار مهر اظهار کرد: تمام دهیاران و شوراهای بخش چغامیش این آمادگی را دارند که به بازسازی و رفع مشکلات آرامگاه یعقوب لیث بپردازند به‌شرط اینکه برنامه منسجمی از سوی اداره میراث به ما ارائه شود.
شکرالله قارم عنوان کرد: تا زمانی که مشکل امنیت و وجود نگهبان و ایجاد مغازه‌هایی برای درآمدزایی در این مکان حل نشود، نمی‌توان هیچ اقدام مفیدی در راستای بازسازی این مکان تاریخی انجام داد.
وی افزود: ای کاش اداره میراث فرهنگی بخشی از مسئولیت‌ها و وظایف خود در این مکان را به دهیاری و یا شورای اسلامی روستای اسلام‌آباد بسپارد تا آنها بتوانند با دست‌باز و به‌صورت قانونی با کمک اهالی به رفع مشکلات عدیده موجود بپردازند.
شرایط نسبت به گذشته بهتر شده است
زنگ آهنگ ناقوس نابودی آرامگاه
به گزارش مهر، مراسم گرامیداشت یعقوب لیث صفاری برگزار شد، عکس‌های یادگاری نیز گرفته شد اما مردم آن اهالی طاقت رفتن به خانه‌هایشان را نداشتند گویا تازه سر درد دل‌هایشان باز شده بود. مردمی که آمده بودند از دردهایی بگویند که اسیر بی‌توجهی شده‌اند. دردهایی که بوی کهنگی می‌دادند و حال به یک اعتراض بلند تبدیل‌شده بودند. مردمی که آمده بودند تا اعلام کنند که می‌خواهند با دست خودشان میراث سرزمینشان را حفظ کنند اما گویا متولیان امر قصد کرده‌اند با دست خودشان عظمت آن بنای تاریخی را به ورطه نابودی بسپارند.
محوطه بیرونی آرامگاه یعقوب لیث صفاری، با وجود وسعتی که دارد مناسب است برای ایجاد سفره‌خانه‌های سنتی و مغازه‌هایی برای نمایش آثار و صنایع‌دستی و میراث‌های چند هزار ساله این شهر کهن تا بلکه با درآمدزایی از این امر هم بتوان از کابوس جملات تکراری کمبود اعتبار رهایی یافت و هم اینکه با اشتغال‌زایی برای مردم منطقه بتواند چشم‌انداز خوبی در راستای توسعه گردشگری داشته باشد.
محوطه‌ای که نه‌تنها از این حق خود دور مانده بلکه سال‌های سال است که درختان بدشکل و قواره، چمن‌های هرس نشده، درد حضور دام‌ها برای چرا، نبود امنیت و جولان عده‌ای معتاد و دست‌آخر عدم برخورداری محوطه بیرونی از دیوارکشی و در ورودی مناسب را در خود تحمل می‌کند. ای‌کاش حال که میراث فرهنگی بر تمام این نامهربانی‌ها با گفتن جمله کمبود اعتبار داریم» سرپوش می‌گذارد حداقل اجازه دهد تا مردم آن اهالی خود افسار کار را به دست بگیرند و یا اگر وعده‌ای نیز داده میشود در کنار آن وعده‌های همیشگی نرود که هیچ‌گاه عملی نشدند.
ای‌کاش شکوه آرامگاه نخستین شهریار ایرانی در بازی با کلمات متولیان له نشود و زنگ آهنگ ناقوس نابودی این بنای باشکوه تاریخی با عزم‌هایی راسخ برای همیشه خاموش شود. واقعیت این است که در سال‌های اخیر میراث تاریخی و فرهنگی شهرستان دزفول به دلایل مختلف از جمله مدیریت‌های ناکارآمد و نبود توان لازم برای تأمین بودجه به زنگ خطری برای دوستداران میراث فرهنگی تبدیل‌شده‌اند و اگر فکر و عزمی برای رفع این مشکلات نباشد قطعاً منجر به مرگ هویت و تاریخ این شهر آجری و خوش آوازه در تاریخ خواهد شد.
از سوی دیگر باید گفت اقدام ارزشمند انجمن دوستداران و پژوهشگران شهرستان دزفول مبنی بر تعیین روز هشتم دی‌ماه به‌عنوان روز یعقوب لیث در جهت معرفی صحیح و احیای هویت این شخصیت بزرگ تاریخی می‌تواند تلنگری باشد برای متولیانی که در سال‌های اخیر نه‌تنها از نظر مرمت و بازسازی آرامگاه یعقوب لیث صفاری بلکه از نظر معرفی صحیح زندگی‌نامه و جایگاه این نخستین شهریار ایرانی نیز سرباز زده بودند و شاید حال وقت آن رسیده باشد که تمام بهانه‌ها از دیوار این بنای با ارزش زدوده شوند و هر چه زودتر طرح توسعه و بازسازی محوطه این آرامگاه به‌عنوان ظرفیتی عظیم در رونق گردشگری خوزستان و حتی کشور در دستور کار قرار بگیرد.
درباره این سایت